Ρήγας Βελεστινλής: Τα δίκαια του ανθρώπου

Αποσπάσματα από το επαναστατικό του κείμενο «Δίκαια του Ανθρώπου», που περιλαμβάνονται στο κείμενο που εκδόθηκε στη Βιέννη στα 1797 με τίτλο «Νέα Πολιτική Διοίκησις

O σπόρος της Ελευθερίας

όλοι οι άνθρωποι Χριστιανοί και Τούρκοι, κατά φυσικόν λόγον είναι Ίσοι. Όταν πταίση τινάς, οποιαδήποτε θρησκείας και αν είναι, οποιασδήποτε καταστάσεως, ο νόμος είναι ο αυτός δια το πταίσμα και αμετάβλητος· ήγουν δεν παιδεύεται ο πλούσιος ολιγότερον και ο πτωχός περισσότερον δια το αυτό σφάλμα, αλλά ίσια ίσια.

Ο σκοπός όπου απ’ αρχής κόσμου οι άνθρωποι εσυμμαζώχθησαν από τα δάση την πρώτην φοράν, δια να κατοικήσουν όλοι μαζί κτίζοντες χώρας και πόλεις, είναι δια να συμβοηθώνται και να ζώσιν ευτυχισμένοι, και όχι να συναντιτρώγονται ή να ρουφά το αίμα τους ένας…

Αυτά τα φυσικά δίκαια είναι: πρώτον το να είμεθα όλοι ίσοι και όχι ο ένας ανώτερος από τον άλλον · δεύτερον να είμεθα ελεύθεροι και όχι ο ένας σκλάβος του αλλουνού· τρίτον να είμεθα σίγουροι εις την ζωήν μας και κανένας να μην ημπορή να μας την πάρη αδίκως και κατά την φαντασίαν του…

όλοι οι συμπολίται ημπορούν να έμβουν εις αξίας και δημόσια οφίκια. Τα ελεύθερα γένη δεν γνωρίζουν καμίαν αιτίαν προτιμήσεως εις τας εκλογάς των, παρά την φρόνησιν και την προκοπήν· ήγουν καθένας, όταν είναι άξιος και προκομμένος δια μίαν δημόσιαν δούλευσιν, ημπορεί να την αποκτήση· εξ εναντίας δε, μην όντας άξιος αλλά χυδαίος, δεν πρέπει να τω δοθή διατί, μην ηξεύροντας πώς να την εκτελέση , προσκρούει και βλάπτει το κοινόν με την αμάθειαν και την ανεπιδεξιότητά του.

… η ελευθερία κάθε είδους θρησκείας, Χριστιανισμού, Τουρκισμού, Ιουδαϊσμού, και τα λοιπά, δεν είναι εμποδισμένα εις την παρούσαν διοίκησιν. Όταν εμποδίζωνται αυτά τα δίκαια, είναι φανερόν πως προέρχεται τούτο από τυραννίαν, ή πως είναι ακόμη ενθύμησις του εξοστρακισθέντος δεσποτισμού οπού απεδιώξαμεν.

… ήγουν, όταν βλάψη τινάς έναν μόνον άνθρωπον, ή πάρη αδίκως τίποτες απ’ αυτόν, όλος ο λαός πρέπει να σηκωθή κατ’ επάνω εκείνου του δυνάστου και να τον αποδιώξη.

Κανένας άνθρωπος να μην εγκαλήται εις κριτήριον, να μην πιάνεται από τους ανθρώπους του κριτού και να μην φυλακώνεται κατ’ άλλον τρόπον, παρά καθώς διορίζει ο νόμος· ήγουν, όταν πταίση ο άνθρωπος και όχι κατά την φαντασίαν και θέλησιν του κριτού…

Κάθε δυναστικόν επιχείρημα όπου ήθελαν κάμει εναντίον ενός ανθρώπου όπου δεν έπταισε, και χωρίς προσταγήν του νόμου θέλουν να τον καταδικάσουν, εκείνο φαίνεται πως είναι μόνον από το κεφάλι του κριτού και έργον τυραννικόν· ο άνθρωπος λοιπόν τον οποίον θέλουν να δυναστεύσουν με αυτόν τον τρόπον, έχει δίκαιον και άδειαν να αντισταθή εξ όλης του της δυνάμεως, να τον αποβάλη με βίαν και να μην υποταχθή.

… καθώς δέσιμον, υβρισμοί, δαρμοί, οπού δεν είναι αναγκαία δια την κατακράτησιν του ανθρώπου εκείνου, εν όσω να κριθή, να είναι εμποδισμένα, και μόνον αφ’ ού αποδειχθή πταίστης, τότε να γίνεται αρχή τιμωρίας εις το υποκείμενον του…

Κάθε δόσιμον έχει να γίνεται μόνον δια το δημόσιον όφελος και όχι δια αρπαγάς ενός και άλλου…

Η κοινή επιβεβαίωσις και σιγουρότης του κάθε πολίτου συνίσταται εις την ενέργειαν όλων των πολιτών. Ήγουν να στοχαζώμεθα πως, όταν πάθη ένας τίποτες κακόν, εγγίζονται όλοι, και δια τούτο πρέπει να βεβαιώσωμεν εις τον καθένα την μεταχείρησιν και την προφύλαξιν των δικαίων του. Αυτή η σιγουρότης θεμελιώνεται επάνω εις την αυτεξουσιότητα του έθνους, ήγουν όλον το έθνος αδικείται, όταν αδικήται ένας μόνος πολίτης.

… ήγουν ο λαός μόνον ημπορεί να προστάζη, και όχι ένα μέρος ανθρώπων ή μια πόλις· και ημπορεί να προστάζη δι’ όλα χωρίς κανέναν εμπόδιον.

Τα εγκλήματα των επιτρόπων του έθνους και των αξιωματικών ποτέ δεν έχουν να μείνουν ατιμώρητα. Κανένας δεν έχει το δίκαιον να στοχάζεται τον εαυτόν του απαραβίαστον περισσότερον από τους άλλους. Ήγουν, όταν σφάλη μεγάλος ή μικρός, ο νόμος τον παιδεύει αφεύκτως κατά το σφάλμα του, ας είναι και ο πρώτος αξιωματικός.

Όταν η διοίκησις βιάζη, αθετή, καταφρονή τα δίκαια του λαού και δεν εισακούη τα παράπονά του, το να κάμη τότε ο λαός, ή κάθε μέρος του λαού, επανάστασιν, ν’ αρπάξη τα άρματα και να τιμωρήση τους τυράννους του, είναι το πλέον ιερόν απ’ όλα τα δίκαιά του και το πλέον απαραίτητο απ’ όλα τα χρέη τoυ...         

ΠΗΓΗ  http://diolkos.blogspot.com/